รู้ทัน โรคภูมิแพ้ | นิตยสารอะชีฟ ฉบับมิถุนายน 2564
รู้ทัน โรคภูมิแพ้
- แพทย์หญิงอัญชลี เสนะวงษ์ -
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านกุมารเวชศาสตร์ ภูมิแพ้และภูมิคุ้มกันวิทยา สถาบันภูมิแพ้ Samitivej Allergy Institute (SAI) โรงพยาบาล BNH, สมิติเวชธนบุรี และสมิติเวชศรีราชา
จำนวนผู้ป่วยโรคภูมิแพ้ทั่วโลกเพิ่มสูงขึ้นทุกปี จากการสำรวจพบว่า อุบัติการณ์โรคภูมิแพ้ในประเทศไทยเพิ่มกว่า 3 - 4 เท่า ในช่วง 30 ปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะในกลุ่มเด็ก
รายงานอาการภูมิแพ้ทางจมูก
|
|
เด็กอายุ 6-7 ปี 47.3% (ข้อมูลปี 2019) |
เด็กอายุ 13-14 ปี 54.9% |
ภูมิแพ้ทางเดินหายใจมีสาเหตุมาจากมลพิษที่เพิ่มสูงขึ้น การดำรงชีวิตของสังคมยุคใหม่การใช้ยาปฏิชีวนะบ่อยครั้ง การรับประทานอาหารแบบตะวันตก เป็นต้น
มีทั้งสารก่อภูมิแพ้และสารระคายเคืองทางเดินหายใจ ทั้งจากในบ้าน เช่น ไรฝุ่น แมลงสาบ เชื้อรา เชื้อไวรัส และจากนอกบ้าน เช่น มลภาวะ PM2.5, แก๊ส, สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่ายหรือเชื้อโรคต่างๆ
ผลกระทบ การสัมผัสสารกระตุ้นภูมิแพ้เหล่านี้เป็นเวลานานทำให้เกิด…
• ภูมิแพ้ระบบทางเดินหายใจ เยื่อบุตาและผิวหนัง โดยเฉพาะเชื้อไวรัส ซึ่งก่อให้เกิดการติดเชื้อทางเดินหายใจแบบฉับพลันได้ เช่น อะดีโนไวรัส ไข้หวัดใหญ่ โคโรนาไวรัส เป็นต้น
• เชื้อไวรัสบางชนิดยังสามารถกระตุ้นให้เกิดอาการหลอดลมไวในระยะยาวได้ โดยเฉพาะในเด็กเล็กทำให้เป็นโรคหอบเมื่อโตขึ้น เช่น ฮิวแมนไรโนไวรัส, RSV ซึ่งอนุภาคของไวรัสเหล่านี้นั้น มีขนาดเล็กได้ถึงระดับ 0.1 ไมครอน ถ่ายทอดทางสัมผัสน้ำมูก น้ำลาย เสมหะ ไอ จาม ละอองฝอยที่ลอยในอากาศทำให้ติดต่อกัน และสารคัดหลั่งเหล่านี้ อาจค้างบนเสื้อผ้า ฝ่ามือหรือผิวหนัง ได้นานเป็นชั่วโมงหรือนานเป็นวัน
ที่มาข้อมูล • Boonyarittipong P. et al. Prevalence of allergic diseases in Thai children. J Pediatr Soc Thailand 1990; 29 : 24-32. • Vichyanond P. et al. Prevalence of asthma, allergic rthinitis and eczema among university students in Bangkok. Respir Med 2002; 96; 34-8. • Trakultivakorn M. et al. Time Trends of the Prevalence of Asthma, Asthma, Rhinits and Eczema in Thai Children-ISAAC (International Study of Asthma and Allergies in Childhood) Phase Three. Journal of Asthma, 44:8, 609-611 • Chinratanapisit et al. Prevalence and risk factors of allergic rhinitis 2019;37:232-239
อาการที่สื่อถึงภูมิแพ้อากาศ
อาการคัน จาม น้ำมูกไหล คัดจมูก |
ตาแดงคัน |
ไอหรือกระแอมเรื้อรัง |
น้ำมูกลงคอ คันในคอ กรนหายใจดัง |
บางรายอาจมีไซนัสหรือหูชั้นกลางอักเสบได้ หากมีภาวะหลอดลมไวด้วย จะมีอาการแน่นหน้าอก หายใจลำบากมีเสียงคล้ายนกหวีดเมื่อหอบเหนื่อย โดยเฉพาะเมื่อถูกกระตุ้นโดยฝุ่นควัน อากาศแห้งเย็น การออกกำลังกายหรือหัวเราะวิ่งเล่นอย่างหนักในเด็กเล็ก
อันตรายจากมลภาวะทางอากาศ
อนุภาคในอากาศมีทั้งโลหะหนัก และแก๊ส สามารถแทรกซึมเข้าภายในบ้านแม้ปิดประตูหน้าต่างในบ้านก็มีมลพิษที่เกิดจากกิจกรรมต่างๆ เช่น ควันธูป การทำอาหาร บุหรี่ อนุภาคขนาดเล็ก เช่น PM2.5 ขนาดเล็กกว่าเส้นผมถึง 40 เท่า จึงสามารถเข้าสู่หลอดลมและซึมเข้าสู่กระแสเลือดได้ รวมถึงสารก่อภูมิแพ้ที่พบมากในสิ่งต่างๆ รอบตัวบ้านมีขนาด 2 - 40 ไมครอน ก็เข้าสู่ร่างกายได้ง่ายดายเช่นกัน
ผลกระทบ
• เกิดการระคายเคืองเยื่อบุผิว ตา ทางเดินหายใจและกระตุ้นอาการภูมิแพ้
• เกิดการอักเสบในร่างกาย ส่งผลระยะยาว
เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง หลอดเลือดหัวใจ โรคปอดเรื้อรัง โรคมะเร็งปอด มะเร็งทางเดินอาหาร ทำให้การพัฒนาของถุงลมปอดในเด็กลดลง มีรายงานพบระดับ IQ ของบุตรลดลงหากมารดาสัมผัสตั้งแต่ตอนตั้งครรภ์ รวมทั้งยังพบว่า ลดอายุขัยด้วย โดย PM2.5 ที่เพิ่มขึ้นทุกๆ 10 มคก./ลบม. จะทำให้อายุขัยสั้นลงได้ 0.98 ปี
การลดความเสี่ยงของ สารก่อภูมิแพ้ในบ้าน
ควรขจัดสารก่อภูมิแพ้ต่างๆ เช่น
• ใช้ผ้าคลุมที่นอนกันไรฝุ่น
• ใช้เจลกำจัดแมลงสาบ
• อาบน้ำสัตว์เลี้ยงทุกอาทิตย์
• ทำความสะอาดบ้าน
การขจัดสารเหล่านี้ต้องอาศัยความสม่ำเสมอและอาจทำได้ยากอนุภาคสารก่อภูมิแพ้บางชนิดอาจลอยในอากาศและเชื้อโรคหลายชนิดขนาดเล็ก รวมทั้งยังมีมลพิษที่มองไม่เห็น
| การใช้เครื่องกรองอากาศชนิดเส้นใยคุณภาพสูง หรือ HEPA filter สามารถกรองอนุภาคได้อย่างละเอียด สามารถ กำจัดอนุภาคมลภาวะและยังสามารถลดปริมาณสารก่อภูมิแพ้ และเชื้อโรคในบ้านอีกด้วย |