ผิวแพ้ง่ายคืออะไร? แพ้โลชั่น แพ้ครีมอาบน้ำ ต้องดูแลยังไง ให้ผิวแข็งแรง

ผิวแพ้ง่าย แพ้โลชั่น แพ้ครีมอาบน้ำ คือ ภาวะที่ผิวมีความไวต่อสิ่งรบกวนภายนอก เช่น สารเคมี สารก่อภูมิแพ้ และสภาพอากาศ ทำให้เกิดเป็นผดผื่น แดง คัน แสบ หรือผิวลอกได้

สาเหตุของผิวบอบบางแพ้ง่าย

ผิวแพ้ง่าย เกิดได้จากหลายสาเหตุไม่ว่าจะเป็นสาเหตุที่เกิดจากความผิดปกติของร่างกาย หรือการสัมผัสกับสารเคมี สารระคายเคืองต่างๆ ดังนี้

ไมโครไบโอมผิวไม่สมดุล

ไมโครไบโอม (Skin Microbiome) คือ ระบบนิเวศบนผิวหนังมนุษย์ ประกอบไปด้วย แบคทีเรีย ไวรัส และจุลินทรีย์จำนวนมาก การมีไมโครไบโอมผิวที่สมดุล คือ มีจุลินทรีย์ตัวดี หรือโพรไบโอติก มากกว่าจุลินทรีย์ตัวร้าย ซึ่งจะส่งผลให้ผิวมีสุขภาพที่ดี และมีภูมิคุ้มกันผิวจากโรคต่างๆ ในทางกลับกัน หากไมโครไบโอมในผิวเสียสมดุล หรือเปลี่ยนแปลงไป อาจนำไปสู่อาการผิวแพ้ง่าย ไม่ว่าจะเป็นโรคภูมิแพ้ผิวหนัง สิว และโรคสะเก็ดเงิน เป็นต้น¹

การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมาะสม

การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมาะสมก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ผิวเกิดอาการแพ้ได้ ซึ่งส่วนมากแล้วจะเป็นการแพ้สารเคมีบางชนิดในเครื่องสำอาง การแพ้ครีมอาบน้ำ หรือแพ้โลชั่น และผลิตภัณฑ์อื่นๆ หรือในบางกรณีอาจเป็นการแพ้แบบผื่นผิวหนังอักเสบชนิดโรซาเซีย (Rosacea) ที่เกิดในกรณีใช้เครื่องสำอางชนิดเดิมติดต่อกันหลายปี ทำให้ผิวหน้าบวมแดง ผิวแพ้ง่าย และมีตุ่มคล้ายสิว²

พันธุกรรม

ผิวแพ้ง่ายในบางรายอาจเกิดจากพันธุกรรม เนื่องจากพ่อ หรือแม่ มีอาการผิดปกติบางอย่างที่เกี่ยวข้องกับผิวหนังที่แพ้ง่ายอยู่แล้ว จึงส่งผลต่อมายังรุ่นลูก ซึ่งผิวแพ้ง่ายจากพันธุกรรม ก็แล้วแต่ว่าจะมีระดับความรุนแรงของอาการแพ้มากน้อยเพียงใด

อายุที่เพิ่มมากขึ้น

อายุที่เพิ่มมากขึ้นส่งผลโดยตรงต่ออาการผิวแพ้ง่าย โดยเฉพาะผู้หญิงเมื่อเข้าสู่วัยทอง ฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง คอลลาเจนในผิวลดลง และผิวบางลง ทำให้ผิวหย่อนคล้อย ผิวแห้ง นำไปสู่อาการผิวแพ้สิ่งต่างๆ³

โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic Dermatitis)

โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic Dermatitis) เป็นโรคทางผิวหนังที่เป็นโดยกำเนิด ถ่ายทอดผ่านทางพันธุกรรม โดยเป็นอาการที่ผิวแพ้สารบางอย่างง่าย⁴ เช่น อาการกลากน้ำนมในเด็ก อาการผื่นแพ้น้ำลายตัวเอง อาการแพ้โลหะบางชนิด ผลิตภัณฑ์ซักผ้า น้ำยาปรับผ้านุ่ม ตลอดจนการแพ้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวไม่ว่าจะเป็นอาการแพ้โลชั่นทาผิว อาการแพ้ครีมอาบน้ำ เป็นต้น

ลักษณะอาการของโรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนังจะแสดงออกมาแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของโรคที่ได้รับ เช่น ผิวหนังมีน้ำมันในชั้นหนังกำพร้าน้อยกว่าคนปกติ มีอาการคันที่ผิวหนังง่ายกว่าปกติ เกิดผื่นแดงที่ผิวได้ง่าย หรือมีขุยลอกตามผิวหนัง ซึ่งต้องเข้ารับการรักษาโดยแพทย์ผิวหนังเท่านั้น

อาการของผิวแพ้ง่าย

อาการผิวแพ้ง่ายอาจปรากฏออกมาบนผิวหนังในรูปแบบที่แตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ สารเคมี หรือสภาพอากาศ รวมไปถึงเงื่อนไขการแพ้ที่แตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล โดยทั่วไปแล้วอาการผิวหนังแพ้ง่ายสามารถจำแนกได้⁵ ดังนี้

• ผด หรือผื่นคัน ลักษณะของอาการตุ่มเล็กๆ เป็นปื้นๆ บนผิวหนัง ในบางรายอาจมีอาการคันผิวหนังร่วมด้วย เกิดได้ทั้งจากภูมิคุ้มกันภายในร่างกายอ่อนแอ และการสัมผัสกับฝุ่นละออง แพ้เหงื่อ และแพ้เครื่องสำอาง เป็นต้น⁶
• ผิวแห้งลอก เป็นขุย เกิดขึ้นเมื่อผิวขาดความชุ่มชิ้น เสียสมดุลของสารสร้างความชุ่มชื้นใต้ผิว ผิวจะมีลักษณะแห้งตึง แตกเป็นร่องคล้ายเกล็ด หรือมีอาการคันผิวร่วมด้วย⁷
• แสบร้อน เกิดรอยแดง เกิดจากการสัมผัสสารระคายเคือง หรือสารที่มีพิษต่อผิว เช่น น้ำยาทำความสะอาด ผงซักฟอก สารตัวทำละลาย เป็นต้น ทำให้ผิวมีอาการแสบร้อน จนเป็นรอยแดง
• ผิวไหม้ดำ เกิดจากการสัมผัสแสงแดด หรือรังสีอัลตราไวโอเลตมากจนเกินไป โดยเฉพาะผู้ที่มีผิวหนังบอบบาง ไม่แข็งแรง แผลพุพอง เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่ผิวหนัง จนผิวหนังเป็นรอยแดง ตุ่มหนองแตกง่าย ตกสะเก็ด ส่วนมากเป็นบริเวณใบหน้า รอบจมูก ปาก มือและเท้า⁸
• ผิวมีรอยแตกลาย เป็นลักษณะของผิวที่แตกลาย เนื่องจากการยืดหรือหดของผิวที่เร็วเกินไป มักเกิดในบริเวณที่มีไขมันสะสมอยู่มาก
• ผิวแห้ง ผิวตกสะเก็ด เกิดจากสภาพอากาศ พันธุกรรม มาพร้อมอาการคัน และผิวลอกตกสะเก็ด

วิธีการป้องกัน และดูแลรักษาภาวะผิวแพ้ง่าย

สำหรับผู้ที่มีผิวแพ้ง่าย สามารถดูแลและป้องกันปัญหาผิวได้ในหลายวิธี ดังนี้

เลือกผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิวที่เหมาะสม

การเลือกผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิวที่เหมาะสมสำหรับผู้ที่มีปัญหาผิวแพ้ง่ายเป็นสิ่งสำคัญมาก เพราะผลิตภัณฑ์เหล่านั้นมีการสัมผัสกับผิวโดยตรง หากมีปัญหาผิวแพ้ง่ายอยู่แล้ว ควรใส่ใจเลือกผลิตภัณฑ์ให้เหมาะกับสภาพผิว ครอบคลุมตั้งแต่การทำความสะอาด การบำรุง และการปกป้องผิว โดยองค์ประกอบสำคัญที่ควรมีในการเลือกผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิว ได้แก่ ความสามารถในการรักษาความชุ่มชื้น การเสริมสร้างความแข็งแรงของเกราะป้องกันผิว และการมีสารอาหารสำหรับบำรุงผิวอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ ในปัจจุบันยังมีผลิตภัณฑ์ที่ปราศจากส่วนผสมที่มาจากสัตว์ และไม่ทำการทดลองในสัตว์ ถือเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับกลุ่มวีแกน หรือกลุ่มมังสวิรัติ

ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิว

การเลือกผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิวที่เหมาะสมสำหรับผู้ที่มีปัญหาผิวแพ้ง่ายเป็นสิ่งสำคัญมาก เพราะผลิตภัณฑ์เหล่านั้นมีการสัมผัสกับผิวโดยตรง หากมีปัญหาผิวแพ้ง่ายอยู่แล้ว ควรใส่ใจเลือกผลิตภัณฑ์ให้เหมาะกับสภาพผิว ครอบคลุมตั้งแต่การทำความสะอาด การบำรุง และการปกป้องผิว โดยองค์ประกอบสำคัญที่ควรมีในการเลือกผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิว ได้แก่ ความสามารถในการรักษาความชุ่มชื้น การเสริมสร้างความแข็งแรงของเกราะป้องกันผิว และการมีสารอาหารสำหรับบำรุงผิวอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ ในปัจจุบันยังมีผลิตภัณฑ์ที่ปราศจากส่วนผสมที่มาจากสัตว์ และไม่ทำการทดลองในสัตว์ ถือเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับกลุ่มวีแกน หรือกลุ่มมังสวิรัติ

• แบมบู คอมเพล็กซ์ วอเตอร์ น้ำและกลีเซอรินที่ได้จากไผ่ ช่วยคงความชุ่มชื้นให้แก่ผิว ช่วยให้ผิวดูสุขภาพดี และมีชีวิตชีวา
• เซราไมด์จากน้ำมันมะกอก สารสำคัญจากพืชที่เป็นลิพิดชนิดพิเศษ ช่วยเติมความชุ่มชื้นแก่ผิวที่แห้งขาดน้ำในทันที และช่วยรักษาเกราะปกป้องความชุ่มชื้นของผิว
• กรีนอะเซโรลา เชอร์รี สารอาหารจากพืชที่อุดมด้วยวิตามินซี ให้การปกป้องจากอนุมูลอิสระ โดยอาจเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของกรีนอะเซโรลา เชอร์รี ที่ผ่านการรับรองจากสถาบันที่น่าเชื่อถือ หรือสามารถตรวจสอบย้อนกลับได้ตั้งแต่ “เมล็ดพันธุ์จนถึงผิวคุณ” เพื่อให้มั่นใจว่า ผิวของคุณจะได้รับคุณประโยชน์เต็มๆ และไม่เสี่ยงต่ออาการแพ้

หลีกเลี่ยงการทำร้ายผิวด้วยการขัด เช็ด หรือถูแรงๆ

สำหรับผู้ที่มีผิวแพ้ง่าย ควรหันมาใส่ใจกับการทำความสะอาดร่างกาย โดยไม่ควรเช็ด ขัด หรือถูผิวหนังแรงๆ เพราะเป็นการทำร้ายชั้นผิว ทำให้ผิวระคายเคือง และเป็นรอยแดงได้ ทางที่ดีควรเช็ดทำความสะอาดร่างกายอย่างเบามือ รวมไปถึงการเช็ดผิวหลังจากชำระล้างร่างกายเช่นกัน ควรเลือกผ้าเช็ดตัวที่เนื้อผ้านุ่ม ไม่หยาบจนเกินไป เพื่อป้องกันผิวจากการระคายเคือง

รักษาและเติมเต็มความชุ่มชื้นให้ผิวเป็นประจำ

การรักษาและเติมเต็มความชุ่มชื้นให้ผิวเป็นประจำ เป็นการสร้างสมดุลให้กับชั้นผิว เมื่อผิวมีความชุ่มชื้นเพียงพอก็จะไม่ทำให้ผิวแห้ง ลอก เป็นขุย แต่ทำให้ผิวแข็งแรง และมีสุขภาพดี

ผลิตภัณฑ์บำรุงผิว

สำหรับผู้มีผิวแพ้ง่าย การเลือกผลิตภัณฑ์บำรุงผิว ถือว่ามีความสำคัญไม่แพ้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิว เพราะผลิตภัณฑ์บำรุงผิวที่เหมาะสมจะช่วยทำให้ผิวที่แพ้ง่ายมีความแข็งแรงมากขึ้น และผู้ที่มีผิวแพ้ง่ายจำเป็นต้องเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบที่ปลอดภัยไม่เป็นสารพิษ ไม่ก่อให้เกิดการระคายเคือง ส่วนผสมไม่ซับซ้อน และมาจากธรรมชาติ (Plant-Based) อ่อนโยนต่อผิว เช่น แบมบู คอมเพล็กซ์ วอเตอร์ ช่วยให้ความชุ่มชื้นแก่ผิว เซราไมด์จากน้ำมันมะกอก ช่วยรักษาเกราะปกป้องผิว และกรีนอะเซโรลา เชอร์รี จากฟาร์มนิวทริไลท์ สารอาหารจากพืชที่สกัดจากผลไม้ที่อุดมด้วยวิตามินซี ให้การปกป้องผิวจากอนุมูลอิสระ

หลีกเลี่ยงสภาพอากาศที่ร้อนจัด หรือหนาวจัด

สภาพอากาศมีผลอย่างมากต่ออาการผิวแพ้ง่าย สภาพอากาศที่ร้อน หรือหนาวจนเกินไป อาจส่งผลต่ออาการแพ้ลักษณะต่างๆ ได้ เช่น ผิวแห้ง ลอก ผื่นแพ้อากาศ ผื่นคัน ตุ่มภูมิแพ้ ผิวแพ้ฝุ่น เป็นต้น การป้องกันผิวจากสภาพภูมิอากาศ ทำได้หลายวิธี ไม่ว่าจะเป็นการทาครีมกันแดดทุกครั้งเมื่อต้องออกไปข้างนอก เพื่อป้องกันแสง UV ที่ทำร้ายผิว รวมถึงการใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิว เพื่อรักษาความชุ่มชื้นของผิวในทุกๆ วัน เป็นต้น

ผลิตภัณฑ์ปกป้องผิวจากแสงแดด

สำหรับผู้มีผิวแพ้ง่าย แสงแดดเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลเสียต่อสภาพผิว โดยเฉพาะในประเทศไทยที่เป็นเมืองร้อน จึงหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่ต้องเผชิญแสงแดดในทุกๆ วัน ซึ่งแสงแดดเป็นตัวการที่ทำให้ผิวแห้งเหี่ยว ดังนั้น การใช้ผลิตภัณฑ์ปกป้องผิวจากแสงแดดจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง นอกจากนี้ ยังช่วยในการป้องกันแสง UV ที่ทำร้ายผิวอีกด้วย สำหรับผลิตภัณฑ์ป้องกันแสงแดด ควรมีส่วนผสมของ ใบบัวบก และ โรสแมรี เพื่อช่วยปลอบประโลมผิว รวมถึงการมีส่วนผสมของ พรีไบโอติก เพื่อช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงให้กับผิวได้

หลีกเลี่ยงความเครียด และความวิตกกังวล

ความเครียด และความวิตกกังวล ส่งผลต่ออาการผิวแพ้ง่ายได้ เพราะความเครียดส่งผลต่อฮอร์โมนในร่างกาย เมื่อระบบการทำงานในร่างกายขาดความสมดุล ก็จะส่งผลกระทบต่อผิว เช่น การเกิดสิว ผิวระคายเคือง ผิวดูโทรมแก่กว่าวัย เพราะความเครียดทำให้เซลล์ผิวเสื่อมสภาพเร็ว และอ่อนแอลงนั่นเอง

นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ

การพักผ่อนให้เพียงพอเป็นสิ่งช่วยเสริมสร้างร่างกายที่ดี สำหรับผิวก็เช่นกัน ร่างกายที่ได้รับการพักผ่อนอย่างเพียงพอจะส่งผลให้ผิวมีสุขภาพดี เพราะในขณะนอนหลับร่างกายจะทำการซ่อมแซมตัวเอง ผิวก็จะฟื้นคืนความสดใสได้ดี หากนอนหลับเพียงพอเป็นประจำจะช่วยให้ริ้วรอยจางลง ผิวเปล่งปลั่ง และยังช่วยให้มีสุขภาพจิตที่ดี ไม่เครียดอีกด้วย

สรุป

ผิวแพ้ง่ายเป็นอาการผิดปกติต่างๆ บนผิว ไม่ว่าจะเป็นผื่นแดง ผิวแห้งลอก ตุ่มต่างๆ เกิดจากการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ หรือสารระคายเคืองผิว ในบางกรณีอาจเกิดจากพันธุกรรม หรือปัจจัยภายในอื่นๆ เช่น โรคประจำตัว เนื่องจากร่างกายมีส่วนประกอบของผิวมาก ทุกคนจึงควรใส่ใจ และให้ความสำคัญกับการดูแลผิว เพื่อไม่ให้เกิดอาการแพ้ หรือเพื่อป้องกันอาการผิวแพ้ง่าย โดยเฉพาะการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิว และผลิตภัณฑ์บำรุงผิว ควรเลือกที่มีส่วนประกอบจากธรรมชาติ (Plant-Based) และอ่อนโยนเหมาะสำหรับผิวแพ้ง่าย